प्रधानमंत्री मातृ वंदना योजना (Pradhan Mantri Matru Vandana Yojana – PMMVY)

प्रधानमंत्री मातृ वंदना योजना (Pradhan Mantri Matru Vandana Yojana – PMMVY) ही भारत सरकारने गर्भवती आणि स्तनदा मातांचे आरोग्य सुधारण्यासाठी आणि कुपोषण कमी करण्यासाठी सुरू केलेली एक महत्त्वपूर्ण योजना आहे. ही योजना १ जानेवारी २०१७ पासून देशव्यापी लागू करण्यात आली आणि ती महिला आणि बाल विकास मंत्रालयाद्वारे अंमलात आणली जाते. खाली या योजनेची सविस्तर माहिती दिली आहे:

प्रधानमंत्री मातृ वंदना योजना – मुख्य उद्देश

• गर्भावस्थेतील आणि प्रसूतीनंतरच्या काळात माता आणि नवजात शिशूच्या आरोग्याची काळजी घेणे.
• माता आणि बाल कल्याणासाठी आर्थिक सहाय्य प्रदान करून कुटुंबीयांना प्रोत्साहन देणे.
• प्रसूतीपूर्व आणि प्रसूतीनंतरच्या आरोग्य सेवांचा लाभ घेण्यास प्रोत्साहन देणे.
• जन्मदरातील लिंगभेद आणि कुपोषण कमी करणे.

लाभ

• आर्थिक सहाय्य: पहिल्या जीवित मुलासाठी एकूण ₹५,००० थेट बँक खात्यात (काही राज्यांत दुसऱ्या मुलासाठीही लाभ उपलब्ध असू शकते, परंतु केंद्र सरकारच्या नियमांत फक्त पहिल्या मुलासाठी आहे).
• दरमहा हप्ता : रक्कम ३ टप्प्यांत दिली जाते:
  1. प्रथम हप्ता: गरोदरपणाच्या नोंदीनंतर (लवकरात लवकर) – ₹१,०००.
  2. द्वितीय हप्ता: कमीत कमी एका लसीकरणानंतर (प्रथम किंवा दुसऱ्या ट्रायमेस्टरमध्ये) – ₹२,०००.
  3. तृतीय हप्ता: मुलाच्या जन्मानंतर प्रथम चक्राचे सर्व लसीकरण पूर्ण झाल्यावर – ₹२,०००.
• एकूण: ₹५,००० (+ काही राज्यांत कॅश इनसेंटिव्ह किंवा इतर लाभ).
• अतिरिक्त लाभ: काही राज्ये (उदा., तामिळनाडू, ओडिशा) आपल्या निधीतून अधिक रक्कम जोडतात, ज्यामुळे एकूण रक्कम ₹१२,०००-₹१८,००० पर्यंत पोहोचू शकते.

पात्रता

• वय आणि नागरिकता: भारतीय नागरिक असलेली १९ वर्षांपेक्षा जास्त वयाची गर्भवती किंवा स्तनदा माता.
• मुलांची संख्या: फक्त पहिल्या जीवित मुलासाठी लागू (दुसऱ्या मुलासाठी काही अपवाद असू शकतात, उदा. जर पहिलं मूल मृत झालं असेल).
• नोकरी: कायमस्वरूपी सरकारी नोकरीत नसलेल्या महिलांना लाभ.
• नोंदणी: गरोदरपणाच्या १५० दिवसांपूर्वी (लवकरात लवकर) नोंदणी करणे आवश्यक.
• आरोग्य सेवा: अंगणवाडी किंवा आरोग्य केंद्रात नियमित तपासणी आणि लसीकरण पूर्ण करणे बंधनकारक.

प्रधानमंत्री मातृ वंदना योजना साठी आवश्यक कागदपत्रे

• गरोदरपणाचे प्रमाणपत्र (डॉक्टर किंवा आरोग्य केंद्राकडून).
• बँक खाते तपशील (खाते माता किंवा पतीच्या नावावर असावे).
• आधार कार्ड (माता आणि पतीचे).
• पत्ता पुरावा (रेशन कार्ड, वीज बिल).
• मुलाच्या जन्माचा दाखला (तृतीय हप्तासाठी).

अर्ज प्रक्रिया

1. नोंदणी: जवळच्या अंगणवाडी केंद्र, प्राथमिक आरोग्य केंद्र (PHC) किंवा मान्यताप्राप्त रुग्णालयात संपर्क साधा.
2. फॉर्म भरावा: PMMVY-1 फॉर्म भरून सादर करा (ऑफलाइन किंवा काही ठिकाणी ऑनलाइन).
3. व्हेरिफिकेशन: आरोग्य कर्मचारी किंवा अंगणवाडी सेविकेद्वारे तपासणी आणि ओळख पटवणी.
4. हप्ता वितरण: नोंदीनंतर आणि अटी पूर्ण केल्यानंतर थेट बँक खात्यात पैसे जमा होतात.
5. स्थिती तपासा: pmjay.gov.in किंवा स्थानिक कार्यालयातून अर्जाची प्रगती जाणून घ्या.

सध्याची स्थिती (२८ फेब्रुवारी २०२५)

• ही योजना देशभरात सक्रिय आहे आणि आतापर्यंत लाखो माता लाभ घेत आहेत.
• २०२४-२५ मध्ये या योजनेसाठी निधी वाढवण्याची घोषणा झाली, परंतु काही ठिकाणी अर्ज प्रक्रियेत विलंब किंवा जागरूकतेच्या अभावामुळे तक्रारी आहेत.
• डिजिटल पोर्टल आणि आधार लिंकिंगमुळे प्रक्रिया सुलभ झाली आहे, परंतु ग्रामीण भागात अंमलबजावणी बळकट करण्यावर भर दिला जात आहे.
• समाज माध्यमात माता आणि बाळाच्या आरोग्यावर या योजनेचा सकारात्मक परिणाम दिसत असल्याचे मत व्यक्त केले आहे.

मर्यादा आणि आव्हाने

• फक्त पहिल्या मुलासाठी लाभ मर्यादित आहे, ज्यामुळे दुसऱ्या मुलांसाठी आर्थिक मदतीचा अभाव आहे.
• कागदपत्रांची पूर्तता आणि बँक खात्याशिवाय लाभ घेता येत नाही, ज्यामुळे काही महिलांना अडचणी येतात.

लाभ आणि महत्त्व

• माता आणि बाळाच्या आरोग्यावर सकारात्मक परिणाम.
• प्रसूतीपूर्व आणि नंतरच्या काळात आर्थिक स्थिरता.
• कुपोषण आणि मृत्यूदर कमी करण्यास मदत.

ऑनलाइन अर्ज करण्यासाठी वेबसाईट

जर आपल्याला ऑनलाईन अर्ज करायचा असेल तर अर्ज करण्यासाठी या (Pradhan Mantri Matru Vandana Yojana – PMMVY) अधिकृत वेबसाईटला भेट द्या.

Mukhyamantri Majhi Ladki Bahin Yojana

माहिती	तपशील
योजनेचे नाव	मुख्यमंत्री माझी लाडकी बहीण योजना
आर्थिक मदत	₹१,५०० प्रति महिना
पात्र वयोगट	२१ ते ६५ वर्षे
अर्ज प्रक्रिया	ऑनलाइन आणि ऑफलाइन
अर्ज सुरू होण्याची तारीख	१ जुलै २०२४
अर्ज करण्याची अंतिम तारीख	१५ ऑक्टोबर २०२४
अधिकृत वेबसाइट	ladkibahin.maharashtra.gov.in
महाराष्ट्र लाडकी बहीण एप पोर्टल	NariDootApp
लाडकी बहीण योजना अर्ज /फॉर्म	download

तुम्हाला ही माहिती कशी वाटली? आम्हाला जरूर कळवा,आणि ही माहिती तुमच्या जवळच्या मैत्रिणीला नातेवाईकांना शेअर करून,त्यांना या योजनेबद्दल माहिती करून द्या,जेणेकरून ते या योजनेचा लाभ घेऊ शकतील.अधिक माहितीसाठी सरकारच्या अधिकृत वेबसाईटला भेट द्या.

या योजनेच्या संदर्भात काही प्रश्न असतील तर तुमच्या विभागातील अंगणवाडी सेविका,आशा वर्कर्स यांच्याकडून अधिक माहिती जाणून घ्या.

महाराष्ट्रातील महिलाना अशा योजनांची माहिती मिळत नाही. ती माहिती देण्याचे काम आम्ही करत आहोत,जेणेकरून या योजनेचा लाभ गरजू महिलांना मिळू शकेल.